Szkoła manipulistów ma ogromny wpływ na kształt badań nad współczesnym przekładoznawstwem, choć skupia wokół siebie głównie badaczy z kręgu holenderskiego i izraelskiego. Są oni przekonani, że w danym społeczeństwie literatura prezentuje zbiór różnych podsystemów. Z uwzględnieniem pewnych naleciałości, nachodzą one na siebie, jedne wyprzedzają drugie, tworząc swoisty “polisystem”: ciąg stałych zmian i przesunięć.

Kształt tekstu docelowego i jego opisowy charakter

Wielu badaczy izraelskich podkreślało fakt, że tłumaczenie w takim polisystemie odgrywało rolę kreatywną i innowacyjną. Przekład to tekst sam w sobie, element integrujący różne procesy kulturowe.

Manipuliści stworzyli bardzo dużo teoretycznych podstaw tłumaczeń, a także wiele tez, które wykorzystywane są nadal przez współczesnych naukowców pracujących nad przekładem. Swoje własne badania opierali przede wszystkim na doświadczeniu empirycznym – pracowali wyłącznie na przetłumaczonych tekstach, nazwanych rezultatem. Stosowali więc po prostu metody porównawczo – literackie.

Szersze spojrzenie na proces ciągłych zmian w literaturze

Szkoła manipulistów literaturę rozpatruje jako twór dynamiczny, w którym przenikają się teoretyczne i praktyczne koncepcje. Odrzucano natomiast od początku ewaluację, co było posunięciem bardzo kontrowersyjnym.

Niewątpliwie jednak poglądy manipulistów ożywiły nieco sposób myślenia o przekładzie, który wcześniej koncentrował się na pojedynczych ekwiwalentach – jak w szkole ekwiwalencji. Takie nadmierne skupianie się na konkretnym elemencie jednego tekstu zawężało myślenie o tłumaczniu, dlatego tak inne i ciekawe wydawało się wówczas szersze spojrzenie zaproponowane przez manipulistów.

Duża dynamika wykluczająca formalizm?

Manipulistom zarzuca się brak formalizmu, jako że podstawową tezą tej szkoły jest twierdzenie, iż tłumacz w procesie przekładu jest wręcz zmuszony do pewnych zmian oryginalnego tekstu. W innym przypadku, jak twierdzi ta szkoła, nie da się go dostosować do realiów kulturowych, co zmieni z kolei sposób jego odbioru.

Warto zainteresować się bardzo ciekawym modelem opisu relacji między tekstem tłumaczonym i oryginalnym, wchodzącym w skład tez manipulistów. Nie przeprowadza się w nim ewaluacji, zastępując ją analizą poszczególnych przesunięć językowych.

Model ma dwie części:

• część opisową – dotyczącą przesunięć w obrębie frazy lub zdania;
• część porównawczą – dotyczącą przesunięć w obrębie wydarzeń, czasu, miejsca akcji.

Zastosowanie tego modelu podejścia do przekładu daje nam różne kategorie przesunięć i pozwala na opis właściwie wszelkich zmian, jakie zachodzą lub mogą zachodzić na płaszczyźnie obu tekstów: wyjściowego i końcowego.